DUYGU ERDOĞAN – Buna göre yakın vakitte bilhassa Adana, Mersin ve Hatay’da yaşanan don olayları nedeniyle yaşanan meselelerin önlem alınmasını gerektirdiği vurgulandı. Bu kapsamda arz/talep istikrarının takip edileceği, spekülatif fiyat hareketlerinin takip edileceği belirtildi.
Şu anda kolda çok az ölçüde limon kaldığını, eserlerin yıl uzunluğu tüketilmek üzere depolara kaldırıldığı bilgisini veren üreticiler; tüketim ölçüsünün çok üzerinde limon varlığı olduğuna dikkat çekiyor. İhracatçılar ise, yasaklamaların küresel arenada ‘itibar zedelenmesine’ neden olduğunu, alıcıların Türkiye yerine öbür ülkeleri tercih etmek üzere muahedeler yaptığını vurguluyor.
‘Yok’ algısı ile satış
Türkiye, olağan kaidelerde son 10 yıldır muhtaçlığının 2.5 kat üzerinde limon üretiyor. 2023 döneminde yüksek üretime yurt içi ve dışında kâfi talep bulunamaması nedeniyle üretici satamadığı limonu koldan da toplamamış, çeşitli belediyeler üreticiye takviye olmak için toplu alımlar yapmıştı. Akabinde bilhassa ağaçların çiçek açma periyodunda kurak ve soğuk hava ile birlikte üretimde yüzde 30’a yakın kayıp olmuştu. Bu sorun fiyatları bir ölçü artırsa da, tüketiminin üzerinde üretim yapılan limonda fiyat artışı sonlu kalmıştı. Lakin son periyotta fiyatlarda ani ve spekülatif yükselişler göz çarptı. Limon kilosu 35-40 liradan 60 liranın üzerine çıktı. Şu anda depolardan sağlanan eserler için ‘yok’ algısı oluşturulduğu, tüccarın bu halde fiyatı yüksek tuttuğu belirtiliyor.
‘Doğru bilgi verilmedi’
Önemli üretici bölgelerden Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, yetkililerin mevcutta kolda ve depodaki limon ölçüsüne ait bilgilendirme istediği pek çok kişinin esere yönelik gerçek bilgi vermediğini tabir etti. Doğan, “Yeni hasat ağustosta başlayacak, bu vakte kadar limon depolarda koruma edilir ve ordan satılır. Evvelki yıldan ‘sorun’ imajını devam ettirmek isteyenler, daha çok para kazanmak için eser depoda azmış üzere davranıyor. Fakat bizim hesaplarımıza nazaran geçen yıldan fazla eser var. Don vurdu, bahçeler ziyan gördü lakin bu boyutta ihracatı yasaklayacak halde olmamalıydı” dedi.
1 milyon ton hesapladı
Bir öbür kıymetli üretici Mersin’in Akdeniz Ziraat Odası Başkanı Musa Yılmaz da, net datalar olmasa da edindikleri bilgilere nazaran, depolarda 1 milyon ton limon olduğunu söyledi. Bunun tüketimi yeteri üzerinde karşılayacağını anlatan Yılmaz, “Zaten sıkıntı durumda olan ve iklimden ötürü çok ziyanı olan üretici bir de ihracat yolunun kesilmesiyle karşılaştı. Bu problemleri artık kökten çözmek lazım, yani çok üretilince para etmez, kolda kalır; az üretilince fiyat artar para kazanılır üzere bir durum olmamalı. Çiftçinin üretimi de çıkarı da sürdürülebilir hale getirilmeli” diye konuştu.
‘Mısır yerimizi alıyor’
İhracatçı birliklerinin datalarına nazaran yıllık limon ihracatı ortalama 550-600 bin ton. Gelir ise 350 milyon dolar civarında bulunuyor. Uludağ Yaş Meyve ve Sebze İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Lideri Senih Yazgan, “İhracat yasakları küresel arenada prestij zedeliyor ve ‘güvenli tedarikçi’ algımızı yıkıyor. En berbat durumda bile yasak değil sınırlama olmalı. Lakin limonda bu türlü bir durum da kelam konusu değil. Yeterliliğin üzerinde eser olduğunu iddia ediyoruz. Zati pazarlarımızı Mısır üzere ülkelere kaybetmeye başladık, ihracat azalıyor; yasaklar yerine üretim planlamasını hayata geçirmeliyiz” dedi.
Tüketimin iki katı üretim var
Türkiye’nin limon üretimi tüketiminin iki katına yetiyor. Son yıllarda 1 milyon tonun üzerine çıkan üretim, 2018’den bu yana ise 2 milyon tona yaklaşan oranda gerçekleşiyor. Kişi başı tüketim de artıyor. Mevcutta depolardan 35-40 liraya çıkan limonun kilo fiyatı markette ise 65-80 lira ortasında değişiyor.
