Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi (BAİBÜ) İnşaat Mühendisliği Bölüm Başkanı, Mimarlık Fakültesi Dekanı ve geoteknik uzmanı Profesör Doktor Ali Ateş, Kuzey Anadolu Fay Çizgisi üzerinde ve yüksek sarsıntı riski bölgesinde bulunan Bolu’da, meydana gelebilecek mümkün zelzeleler hakkında açıklamalar yaptı.
Prof. Dr. Ali Ateş, kısa vadede Bolu’da bir zelzele beklenmediğini belirtti. 1940’lı yıllarda Bolu’nun Abant, Mudurnu ve Gerede bölgelerinde meydana gelen sarsıntılarının akabinde geçen müddette güç birikinti olmadığını söyleyen Ateş, tekrar sarsıntı için güç birikiminin 250 ila 300 yıllık bir sürece dayanacağını söz etti. Ayrıyeten Prof. Dr. Ali Ateş, yeni zelzele yönetmeliğinden evvel inşa edilen binalarda güçlendirme çalışmalarının yapılmasını, aksi takdirde 5.2’lik küçük bir sarsıntıda bile bu binaların yıkılabileceğini söyledi.
“KISA VADEDE BEKLENEN BÜYÜK BİR SARSINTI KELAM KONUSU DEĞİLDİR”
Kısa vadede Bolu’da sarsıntı beklenmediğini söyleyen Prof. Dr. Ali Ateş, “Şu anda Bolu’da kısa vadede beklenen büyük bir zelzele kelam konusu değildir. Son vakitlerde İstanbul’da meydana gelen zelzelenin Bolu’ya direkt bir tesiri yoktur. Elbette, titreşimler hissedilmiş olabilir. Fakat gerilim transferi açısından değerlendirdiğimizde, bu sarsıntının Bolu üzerinde yakın vakitte bir tesiri olacağını düşünmüyorum. Bolu’yu etkileyen faylar, Kuzey Anadolu Fay Sınırı üzerinde bulunan segmentlerdir. Bu segmentlerin aktifliği vardır, lakin tarihî bilgilere baktığımızda, Bolu etrafında yer alan Gerede, Abant ve Mudurnu üzere bölgelerde geçmişte meydana gelen zelzelelerin dönüşüm dönemleri epey uzundur. Bu dönemler 250 ila 300 yıl üzere uzun vakit dilimlerini kapsamaktadır. Gerede sarsıntısı 1944, Mudurnu sarsıntısı 1944, Abant zelzelesi 1957’de yaşandı. Bu sarsıntılardan sonra geçen müddet, fayların tekrar büyük bir sarsıntı üretmesi için kâfi güç biriktirmesi açısından şimdi kâfi değildir. Münasebetiyle kısa vadede yıkıcı bir zelzele beklenmemektedir. Lakin 5.1 büyüklüğüne kadar olan sarsıntılar her vakit olabilir. Bu cins sarsıntılar ekseriyetle yıkıcı değildir. Bu durum, elbette ‘depreme hazırlıklı olmamıza gerek yok’ manasına gelmez. Tersine, zelzeleye hazırlık çalışmalarımızı sürdürmeliyiz” dedi.
“MİKRO BÖLGELEME ÇALIŞMASININ YAPILMASI ELZEMDİR”
Mikro bölgeleme çalışmalarının yapılmasına dikkat çeken Ateş, “Bolu’daki bölgelerin yer yapılarının ayrıntılı bir biçimde taranması, yer altı su düzeylerinin belirlenmesi ve bu dataların haritalanması gerekmektedir. Bu çalışmalar, mikro bölgeleme kapsamında değerlendirilmelidir. Bugüne kadar modül parça kimi çalışmalar yapılmış olabilir, lakin geniş kapsamlı bir mikro bölgeleme çalışmasının yapılması elzemdir. Yanlışsız yere gerçek yapı tasarlanmalı, sarsıntı dayanımı yüksek yapıların, yapı tasarım parametrelerine ve yükleme senaryolarına uygun olarak inşa edilmesi sağlanmalıdır. Bu çalışmalara öncelik verilmelidir” diye konuştu.
“ESKİ YAPILAR 5.2 BÜYÜKLÜĞÜNDE BİR ZELZELEDE YIKILABİLİR”
Deprem yönetmeliğine de değinen Ali Ateş, eski yapıların mümkün bir 5.2 büyüklüğünde sarsıntıda yıkılabileceğini belirtti. Ateş, “Güncel zelzele yönetmeliklerine nazaran tasarlanan ve inşa edilen yapılar, 7.0 ve 7.2 büyüklüğündeki zelzeleleri rahatlıkla atlatabilir. Fakat eski yapıların durumu farklıdır. Bu yapılar 5.2 büyüklüğündeki bir sarsıntıda bile yıkılma riski taşıyabilir. Öncelikle yapı stoğunun taranması gerekir. Yapıların hangi yıllarda inşa edildiği, hangi zelzele yönetmeliğine nazaran tasarlandığı ortaya konulmalıdır. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde bugüne kadar 10 farklı sarsıntı yönetmeliği yayımlanmıştır. Her yeni yönetmelik, evvelki yönetmeliklerin yetersizliklerinin fark edilmesiyle ortaya çıkmıştır. Örneğin, 2018 Zelzele Yönetmeliği neden çıkarıldı? Zira her zelzelede yeni bilgiler ediniliyor, yeni kriterler geliştiriliyor ve mevcut yönetmelikler yetersiz kalabiliyor. Bu da şu manaya gelir, Mevcut binalar, gelecekte olabilecek risklere karşı gereğince sağlam olmayabilir. Bu yüzden yapı stoğu ayrıntılı biçimde incelenmeli, hangi yönetmeliğe nazaran inşa edildiği tespit edilmeli ve mevcut yönetmeliğe nazaran performans tahlili yapılmalıdır. Şayet yapının mevcut durumu yeni yönetmeliğin kaidelerini sağlamıyorsa, bu binalar ya yıkılmalı ya da güçlendirilmelidir. Aksi takdirde, bu yapılar 5.2’lik bir zelzelede bile hasar görebilir yahut yıkılabilir” sözlerini kullandı.
