Türk ve dünya mutfağında yemekleri tatlandıran en değerli bileşenlerin başında baharat ve aromatik bitkiler geliyor. Sahip olduğu iklim sayesinde birçok tipe mesken sahipliği yapan Türkiye, bu alanda yaptığı ihracatla da dünyada öne çıkıyor.
Aromatik Bitkiler ve Baharat Üreticileri Derneği (ABÜDER) Başkanı Aydın Acun, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye’de aromatik bitkiler florasında toplamda 600’ün üzerinde tıp olduğunu söyledi.
Anadolu ve Trakya’nın birçok bitki çeşidi ve aromatik bitkiye mesken sahipliği yapan varlıklı bir coğrafya olduğunu belirten Acun, Türkiye’de yöresel otları da kapsayan birçok aromatik bitki ve baharatın bulunduğuna dikkati çekti.
Acun, en fazla baharat üretiminin yapıldığı bölgenin Güneydoğu Anadolu olduğunu söz ederek, “Biz aslında kırmızı biber ülkesiyiz diyebiliriz bu manada. Güneydoğu Anadolu Bölgemiz büyük ölçülerde, 350 bin tonlara yaklaşan kırmızı biber üretimi yapıyor. Baharat tarafında ise biz bunu pul biber olarak, acı-tatlı toz biber olarak tüketiyoruz ve kullanıyoruz.” dedi.
“İthal ettiğimiz eserler, iklim kurallarından ötürü üretilemeyen ürünler”
Acun, Türkiye’de en çok tüketilen baharatların başında pul biber, tatlı-acı kırmızı toz biberin olduğunu bildirerek, bunların akabinde ithal edilen Hindistan cevizi ve karabiberin geldiğini söyledi. Acun, ayrıyeten susam, kimyon, çörekotu, sumak, kekik ve nanenin de Türkiye’de en fazla tüketilen baharatlardan olduğunu ifade etti.
ABÜDER Başkanı Acun, ithal edilen baharat eserlerinin iklim koşullarından ötürü Türkiye’de üretilemediğine, iklim şartlarının el verdiği tüm baharatların neredeyse hepsinin üretiminin yapıldığına dikkati çekerek, “Örneğin kimyon. Türk kimyonu dünyada kaliteli eser kategorisine giriyor ve üretiminde başarılıyız. O açıdan ülkemizde ticari bedeli olan eserlerin üretimini daha fazla desteklememiz lazım. Coğrafyamız bu bahiste pek uygun. İç Ege, İç Anadolu, Karadeniz ve Akdeniz’in iç taraflarında, ziraî alanlar olarak kullanılmayan alanlarda kimyon ve öbür aromatik bitkiler üretilebilir.” diye konuştu.
Baharat ve aromatik bitkiler dalının Türkiye iktisadına değerli katkı sağladığını vurgulayan Acun, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Baharat ve aromatik bitkiler kesimi hem iç pazar hem dış pazarda ekonomimize geçen sene 60 milyar lira fiyatında bir katkı sağladı. Türkiye coğrafyası birçok aromatik bitki üretilmesine çok uygun. Bizim ziraî üretimden başlayarak satışa kadar, son evreye kadar, çok daha geniş çaplı ekonomik boyuta getirilebilecek bir baharat bölümümüz var. İç pazarda olanın ötesinde geliştirilebilir bir potansiyel gösteriyor.”
Acun, ABD’nin çok uzun müddettir baharat ihracatında Türkiye’nin birinci pazarı olduğuna değinerek, “İkinci sırada Almanya geliyor. Almanya hem kendi potansiyeli hem de etnik nüfus nedeniyle Türkiye açısından değerli bir pazar. Bunları Çin takip ediyor. Bilhassa defne yaprağı ve kekik bizim zati ihracatta 2 tane lokomotif eserimiz. Türkiye, Çin pazarında da bu eserlerde kıymetli bir ülke. Bu ülkelerin gerisinden da yine Avrupa Birliği ülkeleri, İngiltere geliyor. Türk baharatı ve aromatik bitkilerini 5 kıta, 156 ülkeye ihraç ediyoruz.” biçiminde konuştu.
“Baharat ve aromatik bitkiler net dış ticaret fazlası verdiğimiz sektördür”
Geçen yıl Türkiye’nin ABD’ye 31 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdiğini söz eden Acun, çabucak akabinde Almanya’ya ise 22 milyon dolarlık dış satım yapıldığını bildirdi.
Acun, “Geçtiğimiz yıl ihracatta 250 milyon dolar bandını geçtik. 2021 yılında geçirdiğimiz yeterli yılın akabinde 2022 ve 2023, aslında baharat ve aromatik bitkiler ihracatı açısından olumlu yıllar değildi. 2024 ise kesimimizde başarılı bir ihracat yılı olarak geçti.” dedi.
Aydın Acun, 2025’te yapılacak baharat ve aromatik bitkiler ihracatının 2024 yılını geçmesini umduklarını lakin dünya ticaretinde çalkantıların sık görülmesi nedeniyle şimdi bir şey söylemek için erken olduğunu belirtti.
“Baharat ve aromatik bitkiler net dış ticaret fazlası verdiğimiz daldır.” sözünü kullanan Acun, “Neredeyse ihracatımızın yarısı kadar ithalat yapıyoruz. Münasebetiyle ülkemizde dış ticarette istek edilecek bir kompozisyonu kesimimiz gösteriyor.” diye konuştu.
Acun, defne yaprağı ve kekikte Türkiye’nin çok değerli bir oyuncu olduğunu anlatarak, “Defne yaprağında yüzde 50’sinden fazlasını, kekikte de yüzde 50’sine yakınını Türkiye olarak dünyaya biz ihraç ediyoruz. İki eser de geçen sene ihracat fiyatları olarak 70 milyon dolar bandının üzerinde.” dedi.
