Diyarbakır’da yaşayan, 13 yıldır kelebek ve çiçekleri fotoğraflayarak kayıt altına alan tabiat fotoğrafçısı ve özel eğitim öğretmeni Muhammed Yalçın, geçen yıl Fırat Irmağı Havzası’nda yer alan Çüngüş ilçesi sonlarındaki 2 bin 200 rakımlı Bosman Dağı’nın doruğuna tırmandı.
Sarp toprakta birinci sefer karşılaştığı aksi lale çeşidini fotoğraflayan Yalçın, elindeki dataları bu alanda uzman akademisyenlerle paylaştı.
Elazığ’da yaşayan uzman biyolog Veysel Sonay da birebir çeşidi yeniden Fırat Irmağı Havzası’nda yer alan Hazar Dağı’nın yüksek rakımlı bir bölgesinde fotoğrafladığı bilgisini Yalçın’a iletti.
Aksaray Üniversitesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehtap Tekşen, uzman biyolog Veysel Sonay, botanik uzmanı Doç. Dr. Mehmet Maruf Balos, uzman biyolog Dr. Mustafa Keskin ve tabiat fotoğrafçısı Muhammed Yalçın, bu zıt lale cinsiyle ilgili çalışma başlattı.
Çalışmalar sonucunda aksi lalenin daha evvel literatürde olmayan yeni bir tıp olduğu belirlendi.
Biyolog Sonay’ın kızı Avzem’in ismine atfen “Fritillaria avzemiae”, Türkçe olarak ise “Sarıkız lalesi” ismiyle kayıt yapılan lale çeşidi, uluslararası bilimsel araştırma dergisi “International Journal Of Nature And Life Sciences”da yayımlandı.
“DÜNYADAKİ YAKLAŞIK 170 KARŞIT LALE CİNSİNDEN 56’SI TÜRKİYE’DE”
Ters laleyi fotoğraflayan Yalçın, AA muhabirine, çocukluğundan bu yana kelebeklere ve çiçeklere ilgisinin olduğunu, 13 yıldır da Diyarbakır başta olmak üzere Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde onlarca endemik kelebek ve bitki çeşidini kayda aldığını söyledi.
Geçen yıl kayıt altına aldığı ve “Çermik lalesi” ismini verdiği aksi lalenin de Türkiye’nin 53’üncü çeşidi olarak literatüre girdiğini anımsatan Yalçın, “Sürekli tabiat yürüyüşlerine katılıyorum. Bu yürüyüşlerde çiçeklerin ve kelebeklerin fotoğrafını çekiyorum. Sonra bunları uzmanlarına sorarak tanımlamaya, cinsleri hakkında fikir edinmeye çalışıyorum.” dedi.
Son yıllarda bilhassa aksi laleleri fotoğraflamaya başladığını anlatan Yalçın, Bosman Dağı’ndaki tabiat yürüyüşünde de bir aksi lalenin ilgisini çektiğini belirtti.
Yalçın, bunun başkalarından daha farklı olduğunu gözlemlediğini lisana getirerek, şunları söyledi:
“Hemen fotoğrafladım, uzman biyolog Veysel Sonay hocama sordum ve kendisi de Hazar Dağı’nda bunu fotoğrafladığını söyledi. Bunun üzerine araştırmaya başladık. Her iki dağda arazi taraması yaptık. Bitkiden örnekler aldık. Bunun yeni bir çeşit olduğu anlaşıldı. Geçen hafta memleketler arası akademik mecmuada yayımlandı.”
Yalçın, “Dünyada yaklaşık 170 zıt lale tipi var. Bunun 56’sı Türkiye’de. Bulduğumuz zıt lale 56’ncı tıp olarak kaydedildi. Yani dünyadaki aykırı lalelerin üçte biri Türkiye’de bulunuyor.” tabirlerini kullandı.
Ters laleleri koparmanın cezasının 557 bin 212 lira olduğuna dikkati çeken Yalçın, keşfedilen her tıbbın Anadolu’nun güçlü florasının bir delili olduğunu vurguladı.
Uzman biyolog Veysel Sonay da bu özel aykırı lale tipine kızının isminin verilmesinden memnunluk duyduğunu belirtti.
Sonay, bölgedeki tiplerin korunması ve yeni cinslerin literatüre kazandırılması için çalışmaları sürdüreceklerini söyledi.
