Milliyet.com.tr/ÖZEL Emekli olduktan sonra çalışmaya devam etmeyi düşünenleri ilgilendiren değerli ayrıntılar tekrar gündeme geldi. Olağan kurallarda bir kişi emekli olduktan sonra çalışmak istediğinde hem emekli maaşını hem de çalıştığı kurumda aylığını alabiliyorken, bu sistem ilerleyen süreçte tarihe karışacak.
SOSYAL GÜVENLİK DAYANAK PRİMİ NEDİR?
Peki bundan sonraki süreçte emekli olacak şahısların çalışması durumunda aylıklar kesilecek mi? Emeklilikte 1 Ekim 2008 ayrıntısı nedir? Hususla ilgili merak edilenleri milliyet.com.tr’ye kıymetlendiren Toplumsal Güvenlik Müşaviri Emin Yılmaz şu sözleri kullandı: “Sosyal Güvenlik Takviye Pirimi makul yaş, sigortalılık mühleti ve prim ödeme gün sayısı kuralını yerine getirip emeklilik ve yaşlılık aylığı bağlanan sigortalıların yaşlılık aylığı kesilmeden hizmet akdine tabi çalışmaları halinde patronlarından alınan primdir.
Kısaca tanımlamak gerekirse emekli olduktan sonra özel kesimde çalışmaya başlayanlardan anlaşmış olduğu maaştan emekçi ve patron kesintisi olmak üzere yapılan yasal kesintilere toplumsal güvenlik takviye primi denmektedir.
EMEKLİ OLUP ŞİRKET ORTAĞI OLAN YAHUT ESNAFLIK YAPANIN EMEKLİ MAAŞI KESİLİYOR MU?
Emekli olup şirket ortağı yahut esnaflık yaparsa emekli maaşından rastgele bir kesinti olmamaktadır. 2016 yılından öncesinde kesinti mevcut iken belirtilen tarihten itibaren buradaki kesinti kaldırılmıştır. Yani şu an uygulanmamaktadır.
EMEKLİ OLDUKTAN SONRA KAMUDA ÇALIŞANIN MAAŞI KESİLİYOR MU?
Kişi şayet emekli olduktan sonra kamu kurum ve kuruluşlarında misyon yaparsa emekli maaşını kestirmek zorundadır. Şu anda halihazırda emekli olup özel bölümde çalışanlardan emekli maaşından değil de yeni başladığı iş yerinde anlaşmış olduğu maaştan Toplumsal Güvenlik Dayanak primi kesintisi yapılmaktadır.
2008’DE YAŞ VE PRİM KAİDESİ DEĞİŞTİ
Sosyal güvenlik sisteminde en son Ekim 2008 yılında 5510 Sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası ile ilgili mevzuat mucibince birinci kere sigortalı olanların emekliliği bayanlarda 58, erkeklerde 60 yaşından başlayarak 7200 prim gününü tamamladığı tarihe nazaran 65 yaşına kadar çıkmaktadır.
İŞE GİRİŞ TARİHİ EKİM 2008 SONRASI OLANLAR EMEKLİ OLUP ÇALIŞMAYA DEVAM EDERLERSE AYLIKLARI KESİLECEK Mİ?
Ekim 2008 sonrası işe girip emekli olanların yasal düzenlemede tekrar bir işe girip çalışmaya başlamaları durumunda emekli maaşları kesilmektedir. Aylıkları kesilen sigortalılardan kısa vade, uzun vade ve genel sıhhat sigortası primi alınarak, bu çalışmaları sona erdikten sonra yeni aylıkları bu hizmetleri de dahil edilerek tekrar hesaplanmaktadır. Başka bir deyişle bu bireylerden SGDP kesilmemektedir.
‘İLK SEFER 1986 YILINDA UYGULAMAYA KONULDU’
Aslında Toplumsal Güvenlik Dayanak Pirimi birinci evvel 06.05.1986 tarihinden itibaren başlamıştı. O periyottan evvelki mevzuata nazaran bireyler tekrar çalışmaya devam ederlerse emekli maaşlarını kestirmek zorundaydı. Erken yaşlarda emekli olmalarından ötürü çalışma hayatından soyutlanmayıp hem emekli maaşı almak hem de çalışarak ek gelir elde etmek için kayıt dışı çalışmalar mevcuttu.
Dünyada bir tek bizde uygulanan emekli olduktan sonra toplumsal güvenlik dayanak primi uygulaması 1986’dan itibaren geçerliliğini korumaktadır. Mart 2024’te hayatımıza giren EYT üzerinden emeklilerimizin %60’ı çalışma hayatının içerisinde yer almaktadırlar. Bu sayede emekli maaşının belirli bir kısmını kendileri finanse etmekte olup iktisattaki nitelikli insan gücünü yerine getirmektedir. Öteki taraftan alttan gelen yeni kuşak gençlerimize de istihdam sağlamak gerekliliğini de belirtmek isterim.
2008 SONRASI İŞE GİREN NE VAKİT EMEKLİ OLUYOR? İŞTE İKİ FARKLI ÖRNEK
2008 yılında çalışma hayatına girip 65 yaşında emekli olduktan sonra insan ömrünü de göz önünde bulundurduğumuzda o devirlerde emeklilerin çalışma eforu bu günkü kadar kalmayacaktır.
2008 sonrası çalışma hayatında olan birinci emeklilerimizi ne vakit vereceğimizi iki örnekle anlatmak isterim.
Örnek 1- 1969 doğumlu ve Ekim 2008 devrinde birinci kez sigortalı olan bir erkek aralıksız 7200 gün çalışmış ise 60 yaşında emekli olmaktadır. Günümüz prestijiyle hesapladığımız takdirde 60 yaşı 2029 yılında ve 7200 prim günü 20 yıla tekabül etmektedir. Şayet aralık vermeden çalışır ise Ekim 2029 periyodunda emekli olacaktır. Yani biz birinci emeklilerimizi 2029 yılında vereceğiz.
Örnek 2- 1990 doğumlu ve Ekim 2008’de sigortalı olan bir erkek çalışanın emeklilik kaidesi 7200 gündür. Prim gününü 2028 yılında tamamladığını düşünelim. Lakin 60 yaşına 2050 tarihinde girdiğinden ötürü bu tarihe kadar beklemesi gerekmektedir.
Yani her iki örneği de incelediğimiz vakit herkesin emeklilik kuralı insanların parmak izi üzeredir. Bireyden şahsa fark edecektir. Burada dikkat edilmesi gereken aralık verilmeden çalışılmasıdır. Şayet çalışmaya hayatına 2 yıllık orta verilirse, yaşın bir yıl ileri atılarak 65’e kadar ötelendiğinin altını çizmek isterim.”
Ayrıca çalışma hakkı bize anayasadan ve iş kanunumuzdan gelmektedir. İlerleyen süreçte yasal düzenleme ile bunun ortadan kalkacağı kanaatindeyim.”
