Derleyen: Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr –Bilim dünyası, insan sıhhatini korumak ve onarmak ismine her geçen gün yeni ilaçlar geliştiriyor. Lakin çağdaş tıbbın yanında, yüzyıllardır varlığını sürdüren alternatif tedavi yolları de hâlâ popülerliğini koruyor. Bu sistemler bazen şifalı bitkilere, bazen de hayvanlardan elde edilen doğal bileşenlere dayanıyor. İşte bu alternatif eserlerden biri de ismi sıkça geçen, kulağa biraz egzotik gelen yılan yağı. Özellikle Çin’de yaşayan su yılanlarından elde edilen bu yağın, ağrı kesici ve uygunlaştırıcı özellikler taşıdığına inanılıyor. Klâsik Çin tıbbında yeri olan yılan yağı, kas ağrılarından eklem rahatsızlıklarına kadar pek çok kedere deva olarak görülüyor. Peki bu eser nasıl oldu da dünya çapında ün kazandı?
Bizi 19. yüzyıla götüren bu sorunun karşılığı, devrin en renkli lakin bir o kadar da tartışmalı figürlerinden biri olan Clark Stanley’de gizli. Kendini ‘Yılan Yağı Kralı’ ilan eden Stanley, çağdaş tıbbın şimdi emekleme devrinde olduğu bir çağda sahneye çıktı ve ABD’nin ilaç sanayisindeki büyük kontrol boşluklarından faydalanarak ismini tarihe yazdırdı. Lakin bu, bir muvaffakiyet öyküsünden çok ustalıkla kurgulanmış bir dolandırıcılık hikayesiydi. Peki Clark Stanley ne yaptı da binlerce insanı etkiledi, hatta kandırdı? Yılan yağı sahiden mucizevi bir eser müydü, yoksa kurnaz bir pazarlama efsanesi miydi?
VÜCUTTAKİ AĞRIYI ANINDA ALIYORDU
Takvimler 1893 yılını gösteriyordu. Clark Stanley isimli kişi Chicago Dünya Fuarı’nda bir eser tanıttı. Bu eser ‘çıngıraklı yılan yağı’nın ta kendisiydi. Başlarda Çin’den Amerika Birleşik Devletleri’ne göç eden demir yolu emekçilerinin, uzun ve güçlü çalışma günlerinden sonra eklemlerini rahatlatmak için kullanılan bu yağ işe yarıyordu. Lakin yılan yağı dolandırıcıların eline düştükten sonra olanlar oldu. 19. yüzyılın ortalarında, yaklaşık 180 bin Çinli personel çalışmak için ABD’ye geldi. Epey güçlü kurallarda çalışan bu personeller hem düşük fiyatlara çalışıyor hem de harcadıkları fizikî güçle bedenlerinde önemli ağrılar yaşıyordu. Çinli demir yolu emekçileri bu ağrılarla başa çıkabilmek için kendi ülkelerinden çeşitli ilaçlar getirdiler. Bunlardan bir tanesi de yılan yağıydı.
Scientific American’ın 2007 tarihli bir raporuna nazaran, Çin su yılanından elde edilen yağ, yüksek seviyede iltihap azaltıcı Omega-3 yağ asitleri içeriyordu. Emekçiler eseri ağrı dolu eklemlerine sürdüklerinde kendilerini daha âlâ hissediyorlardı.
YILANLARI CANLI CANLI PARÇALAYIP KAYNAR SUYA ATTI
Yılan yağı Çinli çalışanların ağrılarına deva olunca bu yağın gücünün fark edilmesi kısa sürmedi. ABD’li dolandırıcıların ağına takılan bu eserin tanınan bir hale gelmesiyle işler çığırından çıktı. Yılan yağının sihrini fark eden Clark Stanley bu eseri Çinli emekçilerin ülkeye getirdiği gerçeğini büsbütün ortadan kaldırdı ve kendine yeni bir kıssa yazdı. Girişimci Clark Stanley, 1893’te Chicago Dünya Fuarı’na çıngıraklı yılanlar getirdi ve seyirciler izlerken Stanley bir çuvaldan canlı bir yılan çıkardı, kesimlere ayırdı ve kesimleri kaynar suya attı. Daha sonra, kazandan yağları sıyırarak ‘Clark Stanley’nin Yılan Yağı Merhemi’ni yarattı. Bu görüntüyü gören kalabalık Stanley’in yağını satın almak için adeta akın etti.
Stanley, kendi yayınladığı otobiyografisinde Arizona’daki Hopi isimli bir kabileyi ziyaret ederken yılan yağı yapmayı öğrendiğini argüman etti ve şu cümleleri kullandı: “Şifacı tarafından çok beğenildiğim için bana yılan yağı ilacı yapmanın sırrını verdi, bu ilaç artık ‘Clark Stanley’nin Yılan Yağı’ olarak isimlendiriliyor. Yılan Yağı yeni bir keşif değil, Hopi’ler ve öteki Kızılderili kabileleri tarafından kuşaklardır kullanılıyor ve ben yepyeni formülde bir uygunlaştırma yaptım.”
YILAN YAĞI OLMADAN YILAN YAĞI ÜRETTİ
Stanley’nin reklamları ülke çapındaki gazetelerde yayınlandı ve ‘ağrı ve topallıktan’ anında kurtulmayı vadediyordu. Yılan yağına olan talep o kadar yüksekti ki Stanley, Rhode Island ve Massachusetts’te bu yağı üretmek için tesisler açtı. Ana bileşeni tedarik etmek için Teksas’ta bir yılan çiftliği sahibi olduğunu argüman etse de Stanley birinci gösterisinden kısa bir mühlet sonra çıngıraklı yılan yağının seri üretiminin kolay olmadığını anlamıştı. Bu nedenle Stanley eserin içerisinden yılan yağını çıkarmış lakin etiketten bu maddeyi çıkarmayı nedense unutmuştu(!). Pekala yılan yağının içinden yılanı çıkardıysa geriye ne kalmıştı? Mineral yağı, sığır yağı, kırmızı biber ve terebentin…
Stanley, bu ilacı onlarca yıl sattı ve binlerce insanı adeta kandırdı. Lakin 20. yüzyılın başlarında federal yasa patentli ilaçları amaç almaya başlayınca Stanley’nin merhemi daha sıkı bir incelemeye tabi tutuldu. Clark Stanley’nin Yılan Yağı’nın hiçbir işe yaramadığı ortaya çıktı. 1906’da yetkililer Stanley üzere üreticilerin ilaçlarını palavralarla pazarlayamayacağını net bir formda tabir etti. Fakat bu ihtarlara karşın Stanley eserini satmaya devam etti ta ki 1917 yılına kadar. Federal hükümet eserinin sevkiyatını durdurdu zira yağı test ettiler ve yılan izine dair hiçbir şey bulamadılar. Hükümet Clark Stanley’e tüketicileri yanılttığı için para cezası verdi, üretim tesislerini kapattı ve sessizce ortalıktan kayboldu.
KIZILDERİLİ DEĞİL ÇİN KÜLTÜRÜNDEN GELİYORDU
Yılan yağı Kızılderili kabilesi Hopi’den gelen bir uygulama değil, bilakis çok uzaklardan Çin’den gelmişti. Çinli çalışanların getirdiği yılan yağı özgündü ve ağrıları azaltmada epey tesirliydi. Clark Stanley bu yağın gücünü suiistimal edip insanları kandırsa da şayet özgün yılan yağı bulabilirseniz bu eserin ağrıları azaltmada tesirli olup olmadığını kendiniz deneyimleyebilirsiniz.
Günümüzde en başta ağrıları azaltmaktaki tesiriyle bilinen bu eser yüksek kan basıncı bedellerini düşürür, içeriğinde bulunan asitler beynin sağlıklı çalışabilmesine dayanak olur, Alzheimer’ı önler, cilt hastalıklarında kullanılır ve nemlendirici tesiri yüksektir. Son zamanlardaki en tanınan özelliği ise saç tabanlarında yarattığı tesirdir. Saçların ana kaynağı olan keratinin saç derisinde aktifleştirilmesini sağlayan yılan yağı, keratini aktive ederek hem dökülen saçların tekrardan çıkmasını sağlıyor hem de yıpranmış saçların eski sıhhatine ve hoşluğuna kavuşmasını teşvik ediyor.
